We wilden uit wandelen, villa Rams Woerthe zien en het Hildo Krop museum bezoeken. Op naar Steenwijk, naar een winters nat maar prachtig park, een fraaie villa en een bijzonder museum.
Rams Woerthe (woerthe betekent weiland, Ram was een vroegere notabele) geldt als de best bewaarde Jugendstil-villa van Nederland. Het pand, strikt genomen niet helemaal Jugendstil maar een oogstrelend staaltje eclecticisme, is in 1899 gebouwd door Jan Hendrick Tromp Meesters, steenrijke houthandelaar, bestuurder en filantroop. De architect was A.L. (Dolf) van Gendt, bekend van gezichtsbepalende gebouwen in Amsterdam met voorop het Concertgebouw.
In de kelder van Rams Woerthe eert Steenwijk zijn beroemde zoon Hildo Krop (1884-1970). Hij werkte al jong in de banketbakkerij van zijn vader, die een internationale carrière als patissier voor hem in gedachten had. Maar hij werd de stadsbeeldhouwer van Amsterdam, was de bekendste beeldhouwer van de Amsterdamse School en een overtuigd aanhanger van het communisme.
Bien etonnés de se trouver ensemble, zeg maar. De rijk geornamenteerde, ook wel als ‘nouveau riche’ bestempelde stijl van Rams Woerthe contrasteert stevig met de kracht van de eenvoud, de expressieve stijl en de socialistische elementen van het werk van Hildo Krop.
Het goede leven
Op Rams Woerthe gaven de Tromp Meesters spraakmakende partijen en bijzondere ontvangsten. Rondom de villa ligt een 14 hectare groot park in Engelse landschapsstijl, ontworpen door de Utrechtse landschapsarchitect Hendrik Copijn. Het had ook een groentetuin, fruittuin, kassen, schuren en een hertenkamp.
Tegen het huis aan zijn een kas en een serre gebouwd, toegankelijk vanuit de salon en de woonkamer. De opzet van de villa is van binnen naar buiten gericht. Centraal zijn de rijk gedecoreerde hal, trappenhuis en overloop; de kamers liggen aan de buitenkant, met vrij uitzicht op de weelderige omgeving. Rams Woerthe ademt het goede leven dicht bij de natuur.
Het metershoge glas-in-loodraam in het trappenhuis is een van de art nouveau-parels van Rams Woerthe. Het is ontworpen door de kunstenaar Adolf le Comte, die ook tekende voor de gebrandschilderde ramen in het Vredespaleis. Dat de titel Lente is, het ontwaken van de natuur, verbaast ons niet. Dat de putti vleugels hebben ook niet. Maar dat het vinnen, vlinder- en libellenvleugels zijn wel. Een subtiel grapje van de ontwerper.
De muurschilderingen in hal en trappenhuis, gemaakt door de Larense kunstenaar Co Breman, zijn gewijd aan het landleven en de cyclus van het graan, van ploegen tot malen en brood bakken.
Van raadhuis naar museumhuis
De familie heeft maar acht jaar op Rams Woerthe gewoond. Tromp Meesters overleed in 1908, op 53-jarige leeftijd. Zijn weduwe, Anna Catharina Viëtor, was aanzienlijk soberder ingesteld dan haar man. Ze wist zich niet goed raad met de luxe villa en het grote park en verkocht het familiebezit in 1917 aan de gemeente Steenwijk. Rams Woerthe werd raadhuis en een gewilde trouwlocatie, het park werd stadspark.
In 2017 kocht Stichting Hendrick de Keyser de villa en maakte er het eerste van zijn inmiddels 12 museumhuizen van – monumentale huizen in verschillende bouwstijlen waar je 500 jaar Nederlands wonen zelf kunt beleven. In Rams Woerthe kun je nog steeds trouwen. Je mag ontspannen gaan zitten op de banken en stoelen in de salon, de eetzaal en de woonkamer. Daar ligt een breiwerkje klaar, je kunt er wat lezen, of een spelletje doen.
In de serre krijgen we in gepaste stijl koffie aangeboden en genieten prettig droog nog wat na van het park. Dan dompelen we ons onder in de wereld van Hildo Krop.
Bekend en minder bekend
In 2002 werd in Rams Woerthe een Kropkamer ingericht en sinds 2007 is het Instituut Collectie Krop (ICK) er gevestigd met het Hildo Krop Museum. In de compacte expositieruimte in de kelder ontdekken we hoeveel meer dan beeldhouwer Krop was. Hij maakte ook houtsnijwerk, meubels, toneelmaskers, glas, penningen, smeedwerk en veel keramiek, waarvoor hij een grote fascinatie had.
Zijn houten werkbank, helemaal De Stijl, is natuurlijk een bijzonder object. Zeker als er twee van Krops toneelmaskers op staan. Hij maakte ze in hout en brons; er zijn er niet veel bewaard gebleven.
Ook bijzonder: het model van Krops bekende beeld van architect Berlage op het Victorieplein in Amsterdam. Door drukte met ander werk en ziekte (Krop was 72 toen hij de opdracht verwierf) kostte het beeld, zes meter hoog in natuursteen, hem ruim tien jaar. Ook de sokkel is volledig gebeeldhouwd, met reliëfs van de arbeiders die Berlages werk mogelijk maakten.
Het kapitalistische kwaad
In veel werken stelde Krop sociale misstanden, de waarde van de arbeider, vrouw en gezin, de natuur en het verslaan van het kapitalisme aan de orde. Expliciet, zoals in de houtsnede hierboven, of symbolischer zoals door de sater, faun, ofwel: Pan.
De faun is half mens, half natuur. Hier zit hij fluitspelend op de verslagen slang van het kapitalisme (naar analogie van Sint Joris en de Draak, ook een thema van Krop). De inspiratie is het epos Pan van de communistische dichter Herman Gorter.
Workaholic
De veelzijdigheid van Hildo Krop en zijn hoeveelheid werk zijn verbluffend. Hij was altijd iets aan het maken. Er zijn in het museum veel schetsen, modellen en studies te zien. Krop werkte ook ‘en taille directe’ (direct in het materiaal) zoals het perenhouten beeld ‘Vlucht der Gedachten’. Verder maakte hij talloze terracotta, bronzen en keramieken koppen, en vazen, schalen, kannen en bekers.
Een terra cotta model van een buste van Lenin die Krop in 1931 maakte voor een bezoek aan de Soviet Unie, sierde de rest van zijn leven zijn atelier.
Weer buiten zoeken we een hapje te eten en passeren het voormalige postkantoor van Steenwijk, met een gevelsteen van Krop. We lopen natuurlijk ook even langs zijn geboortehuis, Oosterstraat 11, sinds 2000 verrijkt met een bronzen plaquette, gemaakt door Jan Krikke.
Dan zijn we wel weer nat genoeg geregend. Terugkomen in een zomers zonnetje gaat op de bucketlist. Om het park in volle glorie te zien, het oorlogsmonument van Krop naast Rams Woerthe beter te bekijken en even door te steken naar het beeld ‘De Zeeman’ aan het sluisje bij de Wolspoort. Het is een bronzen studie voor een van de figuren van Krop’s monument ‘De ontmoeting tussen zee en land’ (1958-1964, zeehavensluis Delfzijl, Farmsum). Naast de zeeman (zee) heeft de beeldengroep een scheepslasser (industrie) en een landarbeidster (landbouw).
De bronzen zeeman in Steenwijk, uit de collectie van het museum, is op Krops 50e sterfdag in 2020 onthuld door zijn kleinzoon Hildo Krop jr.
Villa Rams Woerthe en Hildo Krop Museum
Gasthuislaan 2, Steenwijk
Het museum licht jaarlijks een aspect van het werk van Hildo Krop uit. De expositie 2023-24 is ‘De Arbeider.’
Leunstoelreizen naar Rams Woerthe? Bekijk de rondleiding van architectuurhistoricus Valentijn Carbo (video Binnenstebuiten 2020, 13 minuten).
Je bent een eind van huis, maar absoluut de moeite waard?
Het is een streling voor het oog.
Mooie villa en het werk van Krop