Portretkunst werd in de Renaissance ongekend populair. Al snel waren het niet meer alleen koningen en keizers die zich lieten portretteren. Na de adel ontdekten ook welgestelde burgers deze weg naar de eeuwigheid. De portretten zijn gegroepeerd rond thema’s die te maken hebben met hoe mensen herinnerd willen worden. Om hun macht, hun ambitie of hun beroep bijvoorbeeld.

Bidt voor mij
In de oude portretkunst speelt de dood een flinke rol. Het is een en al memento mori wat we zien bij het thema ‘bid voor mij’, want ook dat is immers ‘vergeet mij niet’.

Een belangrijk man, deze Pompeius Occo van het succesvolle bankiers- en handelshuis Augsburgse Fuggers. Hoe succesvol hij ook was in het opkomende Amsterdam, hij laat zich portretteren met een doodskop, met de boodschap dat aardse welvaart vergankelijk is.


Al speelt religie een grote rol, sommigen zullen we ons niet om hun devotie maar om hun ambitie en macht blijven herinneren. Zoals bijvoorbeeld Joost Aemsz van der Burch.

Joost, zoon van een havenmeester, wist het te schoppen tot rechter en raadsheer van Karel V. Prominente familiewapens en een zelfbewuste pose zorgen ervoor dat we hem niet snel zullen vergeten.

Bij de machtige kardinaal Erard de la Marck is devotie misschien niet het eerste wat je te binnen schiet.
Mevrouw en meneer
Als echtpaar kun je je ook op verschillende manieren laten vastleggen voor het nageslacht. In vol ornaat, of veel bescheidener (maar wel met lauwerkrans).

Jacob Schwytzer en Elsbeth Lochman, de graanhandelaar en vaandeldrager uit Zürich staan er ten voeten uit zelfbewust (hij) en deugdzaam (zij) op.

Het Hongaarse koningspaar Matthias Corvinus en Beatrice van Aragon lieten zich in Florentijnse stijl afbeelden in deze pendant portretten.
Kinderen en gezin
Eerst in koninklijke en adellijke kringen, en vervolgens bij de rijke burgerij, werd het de mode om ook de kinderen te laten schilderen. De troonopvolger, de veelbelovende zoon des huizes, de huwbare dochter, broertjes en zusjes, ook zij worden aan de vergetelheid ontrukt. Zouden sommige portretten ter introductie naar toekomstige huwelijkspartners gestuurd zijn, zoals in koninklijke kring gebruikelijk was?



Twee broertjes, geschilderd door Holbein, waarschijnlijk telgen uit een rijke familie uit Basel.

Dorothea, Hans en Christina, Deense koningskinderenom nooit te vergeten.

Eleonora van Castilië, de Spaanse schone die trouwde met de Franse koning als onderdeel van de vredesonderhandelingen.
Beroepstrots
Een persoonlijke favoriet is dit portret van vader en zoon, beiden architect.

Giuliano en Francesco Giamberti de Sangallo uit Florence zijn herkenbaar als bouwmeester door de pen en de passer, bij de vader zien we ook muzieknoten, omdat hij tevens musicus was.
Nu eens geen schuttersstuk van Rembrandt maar van Dirck Jacobsz.



Vergeet Mij Niet
Rijksmuseum Amsterdam, Philips Vleugel, t/m 16 januari 2022
https://www.rijksmuseum.nl/nl/zien-en-doen/tentoonstellingen/vergeet-me-niet