Tjalf Sparnaay, regisseur van het toeval

‘Het is geregisseerd toeval. Het ziet er vanzelfsprekend uit maar het is allemaal bedacht en in elkaar gezet.’ Met dit thema, verwoord door de schilder zelf, toont Museum Jan een overzicht van het werk van megarealist Tjalf Sparnaay. Eigenlijk was ik niet van plan te gaan, maar een kunstvriendin sleepte me mee. Een uitje buiten je comfort zone, naar stillevens van nooit geschilderde alledaagse dingen, zoals een spiegelei. Het leverde verrassende ontmoetingen op.

Museum Jan - Tjalf Sparnaay
Het gouden ei, 2021

Tjalf Sparnaay (1954) noemt zichzelf een megarealist. Hij schildert in de traditie van hyperrealisme (ook wel superrealisme of fotorealisme) een stroming die rond 1965 ontstond als tegenwicht tegen abstracte kunst. De hyperrealist gaat het juist om fotografische weergave van vaak alledaagse onderwerpen. Dat kan een ketchupfles zijn, een broodje, of een afwasmachine, tot in de kleinste details afgebeeld op een extra groot doek.

Museum Jan - Tjalf Sparnaay
Toren van Babel, 1990

Sparnaay begon zijn werkende leven als gymleraar, en leerde zichzelf schilderen. In zijn vroege jaren waren de magisch realistische landschappen van Carel Willink zijn grote voorbeeld.

Museum Jan - Tjalf Sparnaay
Pianohanden, 1986

Ook niet verrassend was zijn uitstapje naar Magritte als inspiratiebron, en soms een vette knipoog naar Andy Warhol. Daarnaast fotografeerde en schilderde hij wat hij in Amsterdam om zich heen zag, ‘mooie meiden op de fiets’.

Museum Jan - Tjalf Sparnaay
Stout oversteken, 1983

Tot hij het hyperrealisme ontdekte en zijn eigen stijl ging ontwikkelen, als fotograaf, schilder en megarealist. Toen kwamen de eieren en het plastic. Sparnaay is gefascineerd door plastic, het is een rode draad in zijn werk. Dit witbrood uit 1998 was zijn eerste ode aan plastic.

Museum Jan - Tjalf Sparnaay
Casino wit, 1998

Sparnaay: ‘Plastic is gevangen licht. Het vertekent en vangt de omgeving op miraculeuze wijze.’ Zo ook deze zoete verleiding in plastic. Het schone van het gewone, zonder oordeel, zonder gedachten aan overconsumptie of obesitas.

Museum Jan - Tjalf Sparnaay
Snoepjes in zak, 2004

En zelfs onze oude meesters moesten eraan geloven, daarvan getuigt dit in plastic verpakte zelfportret van Rembrandt. Alsof hij het op de vlooienmarkt vond met de prijssticker (5,95) er nog op.

Museum Jan - Tjalf Sparnaay
Fleamarket Rembrandt, 2019

Een van zijn laatste werken is WasteScape, alledaags huisvuil verpakt in plastic. Hier kijken we naar onze wegwerpcultuur, maar dan wat schilderachtiger en abstracter dan in onze eigen vuilnisbak.

Museum Jan - Tjalf Sparnaay
WasteScape, 2024

De meesten van ons kennen Sparnaay door zijn schilderijen van eten, geschilderd op extreem grote doeken. Hij maakte vooral furore met zijn gebakken eieren die hij al in 1997 voor het eerst op zijn doek toverde. Net als plastic, is het een weerkerend thema. Dit olieverfschilderij op bladgoud dateert van 2021.

Museum Jan - Tjalf Sparnaay
Het gouden ei, 2021

Het ei, het begin van alles, een oerthema? Nou nee, ‘dat is er later bij bedacht’, zegt hij er zelf over.

Museum Jan – Tjalf Sparnaay

Al hebben we net geluncht, bij deze goudgele megafrieten beginnen er magen te knorren, en niet alleen de onze. Gelukkig worden we afgeleid door een bijzondere vitrine met schoenen van Jan Janssen, door Tjalf Sparnaay voorzien van… spiegeleieren natuurlijk.

Museum Jan - Tjalf Sparnaay
Schoenen Jan Janssen

Terug naar de schilderijen van het alledaagse. Wat opvalt zijn de forse formaten van de doeken. Ze dwingen je op een andere, hyperrealistische manier naar dat gewone onderwerp – zoals je handen wassen – te kijken.

Museum Jan - Tjalf Sparnaay
De handen, 2002

Lukt dat ook, voegt de hyperrealistische aanpak een andere manier van waarnemen toe?

Museum Jan - Tjalf Sparnaay
Berts broodje, 2021

Je wordt er in elk geval vrolijk van. En deze moderne stillevens zijn razend knap gemaakt. Sommige critici plaatsen ze zelfs in de 17e eeuwse Hollandse traditie van het stilleven. ‘Sparnaay toont ook dat in de fotografische, objectieve benadering van zijn onderwerpen wel degelijk een persoonlijke bezieling zit’ zegt de aankondiging. Fascinatie, ja, maar bezieling, daar moet ik nog even naar zoeken. Gelukkig is dat voor iedereen anders.
Tijd om de schilder zelf aan het woord te laten in de video Tjalf’s Talk.

Museum JAN
Tjalf Sparnaay – The Bigger Picture, t/m 16 juni 2024
Dorpsstraat 50, Amstelveen

Berichten gemaakt 191

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Gerelateerde berichten

Type je zoekwoorden hierboven en druk op Enter om te zoeken. Druk ESC om te annuleren.

Terug naar boven