Panorma Mesdag, bijna onbetaalbaar

Ik durf het bijna niet te zeggen, maar tot voor kort was ik een van de weinige Nederlanders die nooit, zelfs niet met schoolreisje, naar het Panorama Mesdag was geweest. En wat ik ook niet wist: het had weinig gescheeld of dit beeldschone zeepanorama was in de verkoop gegaan rond 1880. Dan had er nu op die plek vast een grimmige parkeergarage of een onvermijdelijk kantoor gestaan. Gelukkig heeft Hendrik Willem Mesdag dat dankzij zijn diepe zakken voorkomen. Want zeg nou zelf:

Hendrik Willem Mesdag en Sientje Mesdag-Van Houten

Sientje Mesdag- van Houten (1834-1909) werd geboren als dochter van de Groningse houthandelaar Derk van Houten en Barbara Meihuizen. Zij trouwde in 1856 met Hendrik Willem Mesdag, die net als zijzelf uit een bemiddelde, kunstminnende familie kwam.

Hendrik Willem Mesdag (1831-1915) kwam ter wereld als zoon van Groningse ondernemer, kunstverzamelaar  en amateurschilder Klaas Mesdag en Johnanna Wilhelmina van Giffen. Hij werkte 16 jaar in het familiebedrijf, maar tekende en schilderde daarnaast. Toen Hendrik Willem en Sientje in 1864 een forse erfenis van Sientjes vader kregen, kon Mesdag zich zijn verdere leven aan de schilderkunst wijden.

Na de nodige artistieke omzwervingen verhuisde het echtpaar in 1869 naar Den Haag waar ze een graag gezien societykoppel werden in de kunstwereld. Herman Willem had intussen een grote voorliefde voor de zee gekregen en werd een beroemd ‘zeeschilder’. En een bijna even beroemd kunstverzamelaar.

Ook Sientje begon met schilderen, zo rond 1871. Ze zocht troost na de dood van hun 8-jarige zoontje Klaas. Al snel werd ze bekend om haar stillevens en landschappen, een ‘zelfstandig kunstamazone’ van de Haagse School,

Een militaire operatie
Hoe maak je een cilindrisch panoramaschilderij van ca.14 meter hoog, met een omtrek van 120 meter? Met militaire precisie en heel veel schetsen en plattegronden. Het echte werk begon in 1881 en duurde vier maanden. Naast Hendrik Willem werkten zijn vrouw Sientje en zijn jongere kunstbroeders Bernard Blommers, George Breitner en Théophile de Bock eraan mee. Bij de opening van het Panorama was Vincent van Gogh aanwezig.

Sientje op doek
Sientje nam veel van het dorp Scheveningen en de duinpartijen van het Panorama voor haar rekening. Tegenwoordig gaat men er vanuit dat haar rol bij de creatie van het Panorama veel groter was dan aanvankelijk gedacht. Als dank voor haar werk, schilderde Hendrik Willem haar in het Panorama, op het strand.

Failliet
Het ging nog bijna mis. Door tegenvallende inkomsten (panorama’s raakten uit de mode) ging de  exploitatiemaatschappij van het Panorama failliet. Het Panorama werd te koop gezet.

Uiteindelijk heeft Herman Willem Mesdag het in 1886 maar zelf gekocht. Hij kon het betalen en zo zijn nalatenschap van de vergetelheid gered.