Het lijkt even alsof we op de filmset van Frozen zijn als we de tentoonstelling Between Worlds van Sigalit Landau bezoeken. Maar haar kunstwerken zijn niet van ijs, en ook niet van marmer of steen. Landau dompelt alledaagse voorwerpen onder in de extreem zoute Dode Zee. De voorwerpen kristalliseren daardoor, ze worden mysterieus en sprookjesachtig, maar of die sprookjes altijd goed aflopen?
We beginnen meteen maar met de absolute showstopper van de expositie: een trouwjurk van zoutkristallen.
Voor dit kunstwerk gebruikte Sigalit Landau een kleine replica van een chassidische bruidsjurk uit 1920. Die werd destijds gedragen door een beroemde actrice die een bruid speelde die op haar huwelijksdag bezeten raakte door de geest van haar overleden geliefde. Landau verbindt zo een oude mythe met de onbekende toekomst van vrouwen in onze wereld.
Sigalit Landau
Sigalit Landau (1969 Jeruzalem) studeerde aan de Bezalel Academy of Art and Design. Ze is een van de bekendste kunstenaars van Israël. Haar multidisciplinaire kunstwerken variëren van tekeningen, beeldhouwwerken en video tot performance art. Na studie en werk in de VS en Engeland is nu de Dode Zee al ruim 15 jaar haar inspiratiebron. Ze maakt haar zoutsculpturen door samen met haar team voorwerpen in de Dode Zee onder te dompelen tot ze zijn bedekt met zoutkristallen. Gewone voorwerpen, maar ook symbolische, zoals prikkeldraad. Ze verwijzen vaak naar een verloren wereld en naar voortdurende veranderingen, zodat we vaak Between Worlds verkeren.
In de video (zie onderaan) laat ze zien hoe ingewikkeld dit proces van onderdompelen en weer optakelen is.
Huiveringwekkende schoenen
Ze zien er prachtig uit, de sneeuwschoenen en het Assepoestermuiltje van zoutkristallen. Maar achtergelaten en lege schoenen zonder eigenaar, dat beeld kennen we, uit vluchtelingenkampen of concentratiekampen. En we vragen ons dan meteen af: wie missen er, wat is hier gebeurd??
In de hoek draait een video waarin andere zoutkristallen schoenen een huiveringwekkende rol spelen: heel langzaam zakken ze weg in het smeltende ijs, niet meer dan twee donkere gaten achterlatend. Landau maakte deze video in het Poolse Gdansk.
Andere materialen die Landau onderdompelt in de zoute zee zijn bijvoorbeeld prikkeldraad en visnetten. Het prikkeldraad tovert ze om tot kroonluchters.
Het prikkeldraad, dat meestal een grens aangeeft en mensen in- of uitsluit, is hier onschadelijk gemaakt. De scherpe punten zijn verborgen onder de zoutkristallen van decoratieve kroonluchters. De visnetten, die toch al nutteloos zijn in de Dode Zee omdat daar geen vis leeft, hebben nu alleen nog de functie een intrigerend kunstwerk te zijn.
Een serie (geborduurde) schilderijen van Europese landschappen, gemaakt tijdens de pandemie, werd ook aan de Dode Zee blootgesteld. Zo zien ze er nu uit.
Via onze audiotouroortjes horen we een interview met Sigalit Landau waarin ze vertelt over haar levenslange fascinatie met de Dode Zee, die door klimaatverandering gehalveerd is. We horen ook dat er heel wat experimenten en takeltechnieken komen kijken bij een geslaagde onderdompeling. Het kan soms maanden duren voordat een object als een gekristalliseerd kunstwerk uit de zee herrijst. En het lukt ook niet altijd.
In de video: Sigalit Landau over de Dode Zee en hoe zij en haar team te werk gaan – en dat is ingewikkelder dan je denkt.
Between Worlds t/m 27 maart 2022
Joods Museum,
Nieuwe Amstelstraat 1, Amsterdam
https://jck.nl/nl/jhm
Mooi zeg!