In 2023 is het 125 jaar geleden dat graficus en kunstenaar M.C. Escher werd geboren. Een mooie aanleiding om het Princessehof in Leeuwarden te bezoeken, waar Maurits (Mauk voor intimi) Cornelis op 17 juni 1898 ter wereld kwam.
’t Kon minder, zoals ze hier in het noorden zeggen; wat een plek om je eerste vijf jaar door te brengen. Vader George Escher was van 1890 tot 1903 hoofdingenieur bij het district Groningen en Friesland van Rijkswaterstaat. Het welgestelde gezin huurde in Leeuwarden het woonhuis Grote Kerkstraat 11, deel van het voormalige paleis van prinses Maria Louisa van Hessen-Kassel.
Princessehof: van stadspaleis tot keramiekmuseum
Maria Louisa (1688-1765) was de weduwe van Johan Willem Friso van Nassau-Dietz, stadhouder van Friesland en Groningen; ze is de stammoeder van ons huidige koningshuis. In 1731 kocht ze het Princessehof, een stadspaleis dat was samengesteld uit een in 1622 gebouwd gedeelte, een in 1693 gebouwd herenhuis en de uit 1511 daterende Papingastins.
De grandeur van haar tijd is nog te zien in de Nassaukamer van het Princessehof. Deze historische eetkamer is ingericht in barokstijl met rijke versieringen, damasten gordijnen, een gedekte tafel met zilver en porselein en goudleerbehang op de muren.
Maria Louisa verzamelde een omvangrijke collectie keramiek. Die is nu deel van de collectie van het Keramiekmuseum, dat het Princessehof sinds 1917 is.
Huize Escher
In de tijd van de Eschers was het Princessehof gesplitst in drie woonhuizen; de familie woonde in het middelste. Daar duiken we de kelder in voor de kleine maar bijzondere permanente expositie Thuis bij M.C. Escher.
foto links: Princessehof, foto rechts: M.C. Escher Stichting
Anamorphic Room
Om de hoek van de familiefoto’s stappen we in een levensgrote optische illusie: Anamorphic Room. In 2020 heeft straatkunstenaar Leon Keer de gewelfde ruimte van de Escher Kelder veranderd in een driedimensionale vertaling van Eschers werk Hol en Bol (1955).
Een licht desoriënterende visuele ervaring in de beste traditie van M.C. Escher; het helpt dat voetafdrukken op de vloer de looprichting aangeven.
Bekijk hier Leon Keers werk aan het werk.
Inspiratie Alhambra
Als we onze ogen hebben uitgewreven buigen we ons over Eschers tegels – je bent in een keramiekmuseum of niet.
Escher ontwierp tegeltableaus voor verschillende openbare gebouwen. Voor twee scholen, het Maris College in Den Haag (1959, toen Meisjesschool Den Haag) en het Baarnsch Lyceum (1969), ontwierp hij tegelzuilen met zwart-witte tegels in naadloos aansluitende patronen van vogels, vissen en bloemen. De tegels moesten met een ronding worden gebakken om precies op de zuilen te passen. Zoals alle tegels die Escher ontwierp, werden ze uitgevoerd door de Porceleyne Fles in Delft.
Beide scholen zijn inmiddels verhuisd (2008 en 2013). Bij allebei is het gelukt de tegelzuilen te ontmantelen en op de nieuwe locatie weer op te bouwen. Bij dit bijzondere karwei bleven enkele tegels over; twee zijn er in het Princessehof te zien.
Tot slot bekijken we een fragment uit Het oneindige zoeken van M.C. Escher, een documentaire uit 2018 van Robin Lutz en Marijnke de Jong. De makers laten Escher zelf aan het woord door citaten uit zijn persoonlijke documenten, animaties, foto’s en filmfragmenten. Dit bijzondere verhaal helemaal zien staat met stip op onze bucketlist!
De film is met Nederlandse voiceover te zien op Pathé Thuis (€ 2,99); met Friese voiceover (en Nederlandse ondertiteling) op NPO Start Fryslân DOK.
Keramiekmuseum Princessehof
Grote Kerkstraat 9
8911 DZ Leeuwarden
Meer voorpret voor Escheractiviteiten in het jubileumjaar 2023:
Piranesi op papier, lezingen door de curator, nog tot 12 februari in Depot Boijmans, Rotterdam. De 18e-eeuwse Italiaanse graficus en kunstenaar Piranesi was een rijke bron van inspiratie voor M.C. Escher.
Den Haag stad van Escher, vier tentoonstellingen in Escher in het Paleis en Kunstmuseum Den Haag. Let op: de eerste van de vier loopt nog tot 12 februari.
Op de M.C. Escher official site vind je een overzicht van tentoonstellingen van Eschers werk, een Online Gallerij, een biografie, nieuws en meer.
