Het was een vroege zondagmorgen en het regende de hele weg naar Groet (gemeente Bergen NH). Een omgeving die in de twintigste eeuw veel schrijvers wist te inspireren. Als het te hard gaat regenen, wordt het een lezing, met koffie en appeltaart, heb ik me laten vertellen.
We verzamelen bij Camping Eldorado voor de literaire wandeling georganiseerd door Uitgeverij Conserve.
We trekken ons van het weer maar niets aan en lopen over de camping tussen de vakantiehuisjes door – het is er stil op dit vroege uur – naar een van de brede lanen van Groet.
De bloemenperken doen het goed bij de nattigheid, wij moeten nog even wennen.
Meteen achter de camping zien we van onder onze paraplu de villa waar popjournaliste (en later dichteres) Elly de Waard woonde met dichter Chris J. van Geel. Er is iemand in de tuin aan het klussen, dus we hopen even op onderdak en koffie. Maar dat zit niet in het programma.
Het volgende huis, dat we vanuit de verte kunnen zien, is van schrijvers en historici Jan en Annie Romein-Verschoor (Erflaters van onze beschaving) geweest.
Al is het huis te ver weg om het goed te kunnen bespieden, de enorme tuin doet veel moois vermoeden. De Romeintjes ontvingen hier in de vijftiger jaren regelmatig schrijvers en andere BN’ers, waaronder de jonge gebroeders Van het Reve. Terwijl we ons toch menen te herinneren dat het overtuigde socialisten waren. Maar misschien was Groet toen nog niet het prijzige villadorp dat het nu is. Sindsdien is er vaak verbouwd, tot op de dag van vandaag.
Wij hadden geen idee hoeveel bekende schrijvers hun sporen in Groet, Schoorl en omgeving hebben achtergelaten. We hangen dan ook aan de lippen van uitgever Kees de Bakker, onze literaire gids. Nicolaas Beets schreef er al in 1840 het verhaal ‘Teun de Jager’ gesitueerd in Bergen en Schoorl. En Jan de Hartog werkte hier voor de Tweede Wereldoorlog aan zijn roman Hollands Glorie, in zijn schrijfhuisje in Schoorl. Karel en Gerard van het Reve kwamen er ook regelmatig.
Karel, de oudste, was de baas. Hij besliste of Gerard mee mocht kamperen op camping De Paardenhemel. We lopen behoedzaam tussen de vakantiehuisjes van de Paardenhemel door. Ook hier is geen levende ziel te bekennen, laat staan een schrijver.
Maar lang geleden woonde Neeltje Maria Min hier, al schrijvend en kettingrokend in dit schattige huisje met de lampion. Karel van het Reve had later aan de Wagenmakersweg een zomerhuisje dat nog eigendom van de familie is. In het boek ‘Hier schijnt de zon – schrijvers over Schoorl, Groet en Camperduin’ vertelt Bob van Amerongen (Victor Poort in De avonden) over Karel en hoe het huisje er kwam in ‘Een duinpad zou naar hem genoemd mogen worden’. Om de cirkel rond te maken, werkte kleine broer Gerard Reve vier maanden in Schoorl aan zijn laatste roman Het hijgend hert.
En voort gaan we, langs het huis waar ooit Nescio korte tijd woonde.
Dan gaan we het dorp uit, over een landweg naar het Witte Huis, een Rietveldachtig huis in de verte. Dit is het Zomerhuis Dijkstra, gebouwd in 1933 door architect Ben Merkelbach volgens het licht-en-ruimte-principe van het Nieuwe Bouwen voor de familie Dijkstra. Het is nu een rijksmonument en in bezit van Vereniging Hendrick de Keyser, die het als vakantiehuis verhuurt.
In deze villa werd behoorlijk gefeest, door schrijvers en kunstenaars zoals Werumeus Beuing en Charley Toorop. Dichter Adriaan (Jani) Roland Holst was ook vaak van de partij. Hij maakte als geoefende casanova zoveel werk van de gastvrouw dat hij verwijderd werd.
Het is intussen opgehouden met regenen. We maken een omtrekkende beweging om Groet heen. Geen schrijvers, wel prachtige natuur, hei en schapen.
Dan zien we in de verte Groet weer liggen. Gids Kees de Bakker pauzeert hier en vertelt uitgebreid over de familie Brusse, ons vooral bekend van Jan Brusse (Parijs, on y soit qui mal y perse), zijn broer acteur Kees Brusse en halfbroer Peter Brusse, tot voor kort correspondent in Londen.
Wat we niet wisten, is dat hun vader Rie Brusse (1873-1941) in zijn tijd een bekende en vernieuwende journalist was en het verfilmde boek Boefje schreef. Hij was een van de eersten die gebeurtenissen vanuit eigen observatie beschreef en interviews in dialoogvorm publiceerde. Jarenlang maakte hij feuilletons en reportages voor NRC, sociaal bevlogen met een scherp oog voor sociale ongelijkheid.
Rie had zeven zoons uit drie huwelijken. Journalist Jan Brusse (1921-1996), die ons alles over de Fransen vertelde, en acteur Kees Brusse (1925-2013) waren zoons uit zijn tweede huwelijk. Tijdens de oorlog vluchtten Jan en Kees hier de hoge duinen in. Ze verstopten zich de hele nacht omdat ze dachten door de Duitsers achterna gezeten te worden. Die bleken echter gewoon voor een schietoefening te komen. Maar dat ontdekten ze later pas.
Dit was de laatste literaire wandeling van deze zomer. Volgend jaar gaat een nieuwe serie van start. Meer informatie: https://www.rodi.nl/bergen/nieuws/345725/literaire-wandeling-door-groet-oor-zevende-keer-gehouden
Leuk beschreven de literaire wandeling door Groet.Dit jaar was de wandeling maar 3x door weersomstandigheden.Hopelijk volgend jaar een mooie maand Juli en augustus.