Koninklijke wachtkamers en de charme van oude treinen

Soms is de koninklijke wachtkamer van station Den Haag HS open voor rondleidingen. We hadden geluk en mochten erin. Het is trouwens geen kamer maar een rijk versierde serie kamers en zalen. Nieuwsgierig naar meer koninklijke wachtruimtes en treinen, namen we de trein naar het Utrechtse Spoorwegmuseum. Een wereld aan prachtige oude koninklijke en andere treinen en locomotieven glom ons daar tegemoet.

Spoorwegmuseum, Utrecht

We voelen ons een beetje als Harry Potter op weg naar de Zweinstein Express als we op zaterdagochtend om 10 uur op Utrecht CS zijn. Wij stappen in de speciale trein naar het Spoorwegmuseum. Die is dan nog leeg, op éen opa & oma met kleinkind na, maar vijf minuten later wemelt het van de opgewonden museumbezoekertjes. ‘Geeft niks, het is een heel groot museum hoor,’ troost mijn neef me; hij is ervaringsdeskundige, hij kwam er vroeger vaak met opa.

Spoorwegmuseum, Utrecht

Hij heeft gelijk. Het is een enorm terrein waar de bezoekertjes zich snel verspreiden.
Naast de oude stationshal vinden we de koninklijke wachtkamer van Den Haag Centraal die ooit is afgebroken en hier weer werd opgebouwd. Helaas mogen we niet naar binnen, dus dan maar een foto door het raam. Het decor doet wat denken aan de troonrede, die kan hier best gehouden worden.

Spoorwegmuseum, Utrecht
Koninklijke wachtkamer Den Haag CS

Mooie wachtkamer dus, maar niet zo groot mooi als Den Haag Holland Spoor (HS) met zijn majestueuze entree en de drie prachtige wachtruimtes. Prinses Wilhelmina en koningin-regentes Emma noemden de wachtkamer op HS dan ook ‘een sieraad voor de residentie’ tijdens de feestelijke opening op 5 oktober 1893. Het begint al in de entree met marmer, gebrandschilderde ramen, wandschilderingen en beeldhouwwerk. Naast beelden van rechtvaardige, wijze en goede vorstinnen zijn ook opvallend veel cupido-achtige baby’s te zien. 

Koninklijke wachtkamer Den Haag Holland Spoor
entree Koninklijke Wachtkamer – Holland Spoor

De gids vertelt dat die baby’s bedoeld waren om de kleine prinses Wilhelmina eraan te herinneren dat ze voor nageslacht moest zorgen. Arme prinses, en arme beeldhouwer die honderden baby’s moest produceren.
Rechts van de statige trap is de wachtruimte voor de hofdames en ander personeel. In deze zogenaamde zijsalon zijn de stoelen (opzettelijk) aan de kleine kant, volgens onze gids.

Koninklijke wachtkamer Den Haag Holland Spoor
wachtkamer / zijsalon hofhouding

Rechts van de trap is de wachtkamer / zijsalon voor prinses Wilhelmina en haar moeder, met iets grotere stoelen. Voor de kleine prinses moest er wel een kussen in de stoel gelegd worden.

Koninklijke wachtkamer Den Haag Holland Spoor
zijsalon rechts

Maar het mooiste deel is de grote middensalon, die een uitgang naar het perron heeft. Zaal zou trouwens een beter woord zijn dan salon, want het is een grote goudomrande ruimte vol plafondschilderingen, kroonluchters, pilaren, tapijten, beeldhouwwerken en hier en daar een leeuw. Helemaal toegerust om buitenlandse koningen en presidenten plus hofhouding een koninklijk welkom te geven.

Koninklijke wachtkamer Den Haag Holland Spoor
middensalon

Alle wachtsalons hebben ook een toiletruimte waar men zich kon opfrissen. Vriendelijk verzoek van de NS om in de toiletten geen foto’s te maken. Dus hierbij alleen de ‘handenwasruimte’ naast het koninklijke toilet.

Koninklijke wachtkamer Den Haag Holland Spoor
koninklijke bad- en toiletruimte HS

Tegenwoordig wordt de koninklijke wachtkamer nog zelden gebruikt. En ook de koninklijke trein rijdt weinig meer, al is de koninklijke familie er een keer mee op wintersport vakantie geweest een paar jaar geleden.
Terug naar het Spoorwegmuseum, naar een niet meer gebruikte koninklijke trein.

Spoorwegmuseum, Utrecht
koninklijke trein Spoorwegmuseum

De trein staat rechts, hij deed tot 1985 dienst bij het ophalen van buitenlandse staatshoofden en bij koninklijke vakanties. Binnenin valt vooral de zeventiger jaren inrichting op. Zeker, best netjes hoor, maar koninklijk?

Spoorwegmuseum, Utrecht
koninklijke trein
Spoorwegmuseum, Utrecht
koninklijke trein
Spoorwegmuseum, Utrecht
koninklijke trein

Nee dan deze trein, ooit medio 19e eeuw gemaakt voor tsarendochter Anna Powlona, de vrouw van koning Willem II. Het mag dan een replica zijn (origineel gesloopt), je ziet de koninklijkheid al aan de buitenkant.

Spoorwegmuseum, Utrecht
salontrein van Anna Paulowna

Dan valt ons oog op een andere een schoonheid, het latjesrijtuig (1910) dat tot medio vijftiger jaren op het spoor reed.

SSC723, Latjesrijtuig, 1910. Foto: Roderick Wattel

De latjesrijtuigen waren ze erg modern, zelfs de 3e klasse is, ondanks de houten banken, zeer luxe. Het rijtuig heeft 8 coupés, stoomverwarming en gasverlichting. En voor het eerst ook een toilet (retirade, heette dat toen).
Maar er is nog veel meer schoonheid te zien, zoals deze uit docomotiefserie 1100. Het oorspronkelijk Franse ontwerp reed vanaf 1950. Wel bleek de kleur te besmettelijk voor het Nederlandse spoor en werden latere modellen in blauw gemaakt.

Spoorwegmuseum, Utrecht
Locomotiefserie 1100, vanaf 1950

Tussen de vele treinen zit een bronzen dame geduldig op haar bankje.

Spoorwegmuseum, Utrecht
stationswerker

Zij is een van de zogenaamde stationswerkers die vanaf 1902 steeds vaker op grote treinstations verschenen. Het waren dames uit gegoede families die een soort maatschappelijk werk deden voor ‘verdwaalde jongedames’. Ze zorgden ervoor dat de meisjes niet in de prostitutie terecht kwamen, een goed onderdak kregen of in een speciale vrouwencoupé van de trein terecht kwamen.
Intussen heeft neef de oudst bewaarde stoomlocomotief van Nederland (uit 1864) opgespoord en vastgelegd.

Spoorwegmuseum, Utrecht
SS 13 locomotief (1864); foto: Roderick Wattel

Deze locomotief kreeg de bijnaam ‘De Bril’ dankzij de stalen brilplaat met 2 ronde ramen voor de plek waar de machinist en de
stoker staan. De brilplaat beschermt de twee mannen wat tegen het weer. Hun werkplek is expres niet al te comfortabel, zodat de mannen
tijdens de rit niet in slaap vallen. 

Spoorwegmuseum, Utrecht
foto: Roderick Wattel

Wij stappen na een burger met friet (neef) en een broodje (ik) in een geheel lege trein terug, de aanzwellende groep jonge treinenthousiasten achterlatend in hun favoriete museum.

Spoorwegmuseum
Maliebaanstation 16, Utrecht
ook bereikbaar per trein vanaf Utrecht CS
https://www.spoorwegmuseum.nl

Koninklijke Wachtkamer Den Haag Holland Spoor
de wachtkamer is soms tijdelijk geopend, meer informatie:
https://denhaag.com/nl/agenda/openstelling-koninklijke-wachtkamer

Berichten gemaakt 199

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Gerelateerde berichten

Type je zoekwoorden hierboven en druk op Enter om te zoeken. Druk ESC om te annuleren.

Terug naar boven