Rue de la Rochefoucauld is een 17e eeuws straat in het 9e arrondissement van Parijs, een buurt waar ooit de nodige kunstenaars woonden. Hier vinden we het ouderlijk huis van schilder Gustave Moreau, waar hij zijn hele leven woonde. Al tijdens dat leven richtte hij het in als een museum ter herinnering aan zijn schilderkunst. De huiselijke sfeer van toen hangt nog op de overvolle woonverdieping, maar als we hoger klimmen, betreden we Moreau’s symbolistische wereld.

Gustave Moreau (1826-1898) werd geboren in Parijs als zoon van een architect (vader) en een musicus (moeder). Hij begon al jong met tekenen en zijn vader stimuleerde hem een gedegen opleiding aan de kunstacademie te volgen. Zo begon hij in 1844 met de Ecole des Beaux Arts, maar hij verliet de opleiding voortijdig, teleurgesteld omdat het niet lukte de Prix de Rome te winnen.

Zijn ouders kochten in 1852 dit huis aan de Rue de La Rochefoucauld en lieten op de bovenste verdieping een atelier voor Gustave bouwen. Ze zouden er allemaal tot hun dood blijven wonen. We willen net hun woonverdieping uitgebreid bekijken als een museummedewerkster zegt dat we nog 5 minuten hebben. Daarna gaan de woonvertrekken dicht, wegens personeelstekort. Al kan het ook met het middaguur te maken hebben en de lunchpauze die is heilig bij de Franse medeburger.

Na zijn moeders dood maakte Gustave van haar slaapkamer zijn kamer. Al zag het er in zijn tijd niet precies zo uit, want hij begon al snel het huis stukje bij beetje in te richten als een (huis)museum gevuld met eigen werk. Zelf vertoefde hij vooral in zijn atelier.

We horen de sleutels rinkelen, dus snel door naar de eetkamer.

Gustave bleef zijn hele leven hier in dit ouderlijk huis wonen en werken. Hij trouwde nooit maar had waarschijnlijk dertig jaar lang een discrete verhouding met Alexandrine Dureux (1835-1890) die vlakbij woonde. Zeker weten doen we het niet, want hij verbrandde helaas bijna al zijn dagboeken. Tijdgenoten vermoeden dat Gustave niet wilde trouwen omdat hij dacht dat dat zijn schildersleven zou schaden.

Toen Alexandrine overleed kocht Gustave haar meubelen en haalde hij de vele portretten en schilderijen die hij voor haar maakte, terug naar zijn eigen huis. Hij richtte daarmee het boudoir als blijvende herinnering aan Alexandrine in.


Gustave Moreau ontwierp Alexandrine’s grafsteen en maakte na haar dood dit ‘Poète mort porté par un centaure‘ (waterverf).

De woonetage gaat op slot, maar gelukkig blijven de bovenste twee etages open; die overweldigende aanblik van het levenswerk van Moreau hadden we namelijk niet willen missen.

De meester zelf is aanwezig in de vorm van een zelfportret in de enorme zaal. Het verhaal gaat dat hij niet heel graag verkocht.

Toch was hij succesvol als schilder, al in 1864 was hij een van de winnaars in de Parijse salon met Oedipe et le Sphinx. Dit werk hangt hier helaas niet, daarvoor zouden we naar the Met in New York moeten.

Oedipus en de sfinx was een van Moreau’s eerste symbolistische schilderijen. Je ziet er de invloed van een van zijn grote voorbeelden: de schilder Ingres, die hetzelfde thema schilderde. Wat kleurgebruik en compositie betreft, was hij een groot bewonderaar van Delacroix.

Terug naar het museum vol mythologische, bijbelse en sprookjesachtige taferelen van Moreau. Naast zijn rolmodellen Ingres en Théodore Chassériau, was ook Moreau’s reis naar Italië een inspiratiebron voor zijn klassieke onderwerpskeuze. Hij ontmoette daar Degas, met wie hij veel omging totdat Degas zich ‘bekeerde’ tot de impressionisten. Moreau zelf groeide in de tweede helft van de 19e eeuw uit tot de belangrijkste schilder van de symbolisten.

Het symbolisme – dat ook in de letteren opgang deed, denk aan Beaudelaire – was een reactie op het 19e eeuwse rationalisme en de voortdenderende industrialisatie. De stroming wortelt in de Romantiek, sleutelwoorden zijn fantasie, het onderbewuste, het ongewone en een hang naar het verleden. Symbolen wijzen de weg naar het onverklaarbare, het hogere; maar het is ook de wereld van droombeelden, onheilsverwachtingen en dood. De eenhoorn is een geliefd onderwerp in deze wereld, maar ook beroemde bijbelse en mythologische vrouwen figureren op Moreau’s doeken vol symbolische verwijzingen.

Moreau schilderde graag en heel veel, hij liet ruim 15.000 schilderijen en tekeningen na.

Een schitterende wenteltrap, waar de fotograaf in mij maar niet genoeg van krijgt, leidt ons naar de 3e en bovenste etage waar Moreau ooit zijn atelier had.


Prachtig zijn de negen panelen waarop Moreau het lot van de mens schilderde met bijbelse voorstellingen. Het zijn de levensfases van de mens die overeenkomen met de seizoenen en de uren van de dag. De boog erboven verbeeldt de kruisiging.

Moreau trok zich in zijn latere leven steeds meer terug in zijn atelier, dat voor iedereen verboden terrein was. Wel gaf hij enige jaren les aan de Parijse Kunstacademie, waar Henri Matisse een van de leerlingen was.
Bij zijn overlijden in 1898 was zijn huis klaar voor een nieuwe start als museum.

Meer over Moreau
Over zijn leraarschap, zijn contacten met Degas en Matisse en zijn symbolen:
Tijd om weer eens naar Parijs te gaan, wat een prachtige plek !