Met gepast historisch besef beklimmen we de trap van Berggasse 19, waar Freud vanaf 1891 werkte en woonde met vrouw en zes kinderen. Deze trap beklommen honderden patiënten, hopend op genezing van hysterie, neurose, fobie. De aristocratische Sergei Konstantinovitsj Pankejev (de Wolvenman) bijvoorbeeld, Herbert Graf alias Kleine Hans met zijn fobieën en Ida Bauer (Dora) die kampte met hysterie.
De wachtkamer waar de patiënten zaten – en waar het Psychoanalytisch Genootschap vergaderde – is er nog.
Grote foto’s laten zien hoe overvol het hier in ‘Sigi’s’ tijd was, toen hij Traumdeuting schreef, het ego uitvond en de psychoanalyse vorm kreeg. Deze kamer was ook het toneel van felle discussies met vakgenoten zoals Breuer en Jung. En van bittere teleurstelling omdat de medische gemeenschap Freuds theorieën niet accepteerde en zijn benoeming tot professor steeds uitbleef. Af en toe een snuifje cocaïne was in zijn tijd geaccepteerd als kalmerings- geneesmiddel- en afkickmiddel van het roken. Maar dat laatste werkte niet. Nu staat de cocaïnepot achter glas in de spreekkamer.
Jammer genoeg is lang niet alles bewaard, Freuds enorme verzameling antieke beeldjes moest hij verkopen en zijn beroemde sofa is meeverhuisd naar Londen.
Vlucht uit Wenen
Van Joodse origine, maar niet religieus, wilde Freud Wenen eigenlijk niet verlaten na de Anschluss. Maar het leven werd steeds moeilijker voor de Joden in Wenen. Toen hij toch wilde gaan, kreeg hij in 1938 slechts met moeite toestemming voor vertrek. Dit alleen na betaling van enorme bedragen en met de hulp van goede vriendin en patiënte prinses Marie Bonaparte (nicht van). En met de hulp van chemicus Anton Sauerwald, een overtuigde nazi die ondanks zichzelf sympathie voor de bejaarde dokter opvatte. Wel dwong de Gestapo Freud een document te ondertekenen dat hij goed behandeld was. Freud schreef toen de beroemde woorden: ‘Laat me zeggen dat ik iedereen de Gestapo van harte aanbeveel.’
Freud Museum
Berggasse 19, Vienna (+43 1 3191596).
Open: dagelijks 10.00-18.00. Entree volwassenen: € 12,00 (metro: U2 Schottentor, U4 Schottenring)
Historici en aanhangers van de psychoanalyse vinden hier ook bibliotheek van de Sigmund Freud Foundation, die ruim 35.000 documenten psychoanalyse bezit.
Freud in Londen
Met medeneming van de beroemde sofa belandde de familie Freud in 1938 in Londen. Sigmund was toen al ziek. Ruim twintig operaties konden niet voorkomen dat de kanker in zijn mond steeds terug kwam. Hij overleed in 1939 in zijn Londense huis, dat sinds het overlijden van zijn dochter en kinderpsychiater Anna (in 1982) ook een Freudmuseum is: www.freud.org.uk
Freud aan de koffie
Sigmund Freud was een enthousiast bezoeker van de vele Weense koffiehuizen. De koffiehuizen zijn inmiddels cultureel erfgoed in Wenen, met hun voorname, vooroorlogse uitstraling, hun rustige sfeer, de heerlijke taarten en de vele kranten die je er ongestoord kunt lezen. Al moeten wij als echte koffiekenners zeggen dat we er meer voor de ambiance en de taart dan voor de koffie kwamen. Die is er redelijk (en duur), maar de beste koffie van de stad schenken ze toch echt bij Jonas Reindl, een modern koffiehuis. Vlakbij het huis van Sigmund Freud, hij had er vast van genoten.
Jonas Reindl, Währingerstrasse 2-4 en Westbahnstrasse 13, http://www.jonasreindl.at/cafe-locator/
Café Central
Freud was vaste gast in Café Central, één van de mooiste koffiepaleisjes in het oude centrum. Net als Kafka, Loos, Trotski, Freud, Stalin en Hitler, volgens de overlevering. Tegenwoordig komen er in Café Central vooral toeristen, die de overdadige patisserie-uitstalling en de goudgerande ambiance niet willen missen. Ook een goed adres voor een andere klassieker: de Wiener Schnitzel, vanaf 5 uur onder het genot van life pianomuziek. Hoek Herrengasse/Strauchgasse, www.palaisevents.at/cafecentral.html
Café Landtmann
Freud moet flink veel koffie gedronken hebben, want ook bij Landtmann (Wiener Kaffeehaus seit 1873) zegt men dat dit zijn favoriete koffiehuis was. Andere beroemde koffiedrinkers die hier hun krantje lazen: Gustav Mahler, Marlene Dietrich, Romy Schneider, Burt Lancaster, koningin Juliana, Hillary Clinton en Sir Paul Mc Cartney. Universitätsring 4, www.landtmann.at
Café Korb
Hier vergaderde Freud met het Weens Psychoanalitisch Genootschap. Ook al weer een honderd jaar oud koffiehuis. Niet zo groots als Café Central, maar minstens zo gezellig voor een koffie, krant, Strudel en een vleugje Art Nouveau. Brandstätte 9, +43 1 5337215. www.cafekorb.at
Meer koffiehuizen:
