Eerlijk is eerlijk, als we De Gloed van Sint Petersburg van Jan Brokken niet hadden gelezen, hadden we Anna nooit leren kennen. Met dit prachtige boek en het nodige zoekwerk, we in Sint Petersburg het Sheremetev Paleis aan de rivier Fontana. Ergens achter in dat paleis woonde Anna Achmatova in de Stalinistische tijd woonde als dichterlijke balling. De jas van haar minnaar Nikolaj, die werd gearresteerd en nooit terugkeerde, hangt nog aan de kapstok. Anna’s tien kamertjes achterin hebben weinig paleiselijks, het was er vast erg koud in de Russische winter.
En de maan, die achter wolken en nevels treurde,
wierp een doffe blik in het vertrek.
Daar stond een tafel, gedekt voor zes gasten.
Slechts één van de plaatsen was leeg.
Anna Achmatova
Anna Achmatova heette eigenlijk Anna Gorenko (1889-1966), maar op verzoek van haar (adellijke) familie publiceerde ze haar poëzie onder het pseudoniem Anna Achmatova.
Via het parkje, waar Anna heel wat voetstappen heeft liggen, vinden we de oude trappen naar Anna’s appartement aan de achterkant van het Sheremetev Paleis. Bij binnenkomst zien we meteen de iconische kapstok, met de jas van haar minnaar Nikolaj Poenin, met wie ze hier samenwoonde van 1926 tot 1938. Zijn koffer staat eronder. Nikolaj werd gearresteerd en kwam niet meer terug, Hij overleed in 1953 in een ijzig strafkamp.
Anna vormde een literaire groep met haar eerste man Nikolaj Goemiljov, Sergej Gorodetski en Osip Mandelstam en was bevriend met Boris Pasternak en Alexandr Blok en veel andere bekende schrijvers. Zoals veel Russen, was ze een groot bewonderaar van Poesjkin. In haar werkkamer kwamen veel beroemde schrijvers haar opzoeken, ook buitenlandse (toen dat nog mocht).
Onder Stalin vielen de kritische noten van Anna en haar dichtersvrienden niet in goede aarde bij het communistische regime. Werken en leven werd haar steeds moeilijker gemaakt, ze werd uit de schrijversbond gezet. Net als haar minnaar werd ook Lev Goemiljov, zoon uit Anna’s eerste huwelijk, regelmatig gearresteerd. Levs vader Nikolaj Goemiljov was al in 1921 beschuldigd van deelname aan een samenzwering en door de communisten omgebracht.
Anna zelf werd door het regime nooit een haar gekrenkt. Ze snoerden haar de mond door de mensen die zij liefhad…
Ze dichtte in Requiem voor haar zoon Lev
(…)Schuingemutste gele maan
Ziet in huis een schaduw gaan.
Deze vrouw is ziek en lijdt,
Deze vrouw kent eenzaamheid.
Man in ’t graf, zoon vastgezet,
Denk aan mij in uw gebed (…)
Ziet in huis een schaduw gaan.
Deze vrouw is ziek en lijdt,
Deze vrouw kent eenzaamheid.
Man in ’t graf, zoon vastgezet,
Denk aan mij in uw gebed (…)
Haar zoon Lev werd in de dertiger jaren opgepakt en voor jaren verbannen naar een strafkamp in de Goelag. Anna deed wat ze kon om hem vrij te krijgen. Ze stond – met vele anderen – maandenlang elke dag voor de gevangenis in toenmalig Leningrad, hopend op enig teken van leven.
Lev kwam pas vrij in 1956, toen Stalin al dood was.
Het zou nog jaren duren voordat Anna Achmatova gerehabiliteerd en erkend werd als een van de grootste Russische dichters. Voor haar prachtige, heldere poëzie over liefde en melancholie kreeg ze een Nobelprijs-nominatie in 1965.
Het zou nog jaren duren voordat Anna Achmatova gerehabiliteerd en erkend werd als een van de grootste Russische dichters. Voor haar prachtige, heldere poëzie over liefde en melancholie kreeg ze een Nobelprijs-nominatie in 1965.
Zien: documentaire: https://www.youtube.com/watch?v=0zoITZrz_Lk
Anna Achmatova Museum
Fountain House
Liteyniy avenue 53, Sint Petersburg.
Wat een prachtige biografie…