De tijd begint te dringen voor wie Breitner nog wil zien in het Singer Museum. De ruim zestig schilderijen van schilderbeest Breitner, met zijn voorliefde voor paarden, Amsterdam en het leven van de gewone man en (vooral) vrouw, zijn nog tot begin september te zien in Laren. Inclusief zijn muzes, de waspitten en natuurlijk de kimonozusjes Geesje en Anna Kwak.
George Hendrik Breitner (1857 – 1923) was zo’n kind dat eerder een potlood dan een lepel kon vasthouden, dat hij schilder zou worden was meteen duidelijk. Ook zijn fascinatie voor paarden zat er van jongs af aan in, hij droomde ervan om schilder te worden van historiestukken vol aanstormende troepen te paard. De eerste zaal in Singer is dan ook gewijd aan Breitners paarden, van anatomisch zeer nauwkeurige studies…
… tot de aanstormende cavalerie waar hij zo dol op was.
Hoeveel schetsen zou hij gemaakt hebben om zo’n schilderij vol vaart te kunnen maken in zijn atelier?
In 1884 vertrekt Breitner voor een aantal maanden naar Parijs om beter menselijke figuren te leren schilderen. Het resultaat zien we in de volgende zaal, beginnend met het naaktportret van Anne. Opgegroeid en opgevoed in de bruinige tinten van de Haagse School, ging hij steeds meer kleur gebruiken.
Zoals vaak met naakten, kreeg Breitner voor dit werk niet direct de handen op elkaar.
Dat applaus kwam later, toen de geboren Rotterdammer Breitner naar Amsterdam verhuisde in 1886. Hij vond er al snel zijn draai toen hij bevriend raakte met collega’s Israëls en Witsen en zich wijdde aan het schilderen van de veranderende stad in al zijn dagelijkse facetten.
‘Ik zelf, ik zal de menschen schilderen op de straat en in de huizen, de straten en de huizen die ze gebouwd hebben, ’t leven vooral. Le peintre du peuple zal ik trachten te worden, of liever ben ik al, omdat ik ’t wil. Geschiedenis wil ik schilderen en zal ik ook, maar de geschiedenis in haren uitgebreidsten zin. Een markt, een kaai, een rivier, een bende soldaten onder een gloeiende zon of in de sneeuw.
Breitner had geen interesse om rijke kooplieden en hun familie te schilderen, zijn belangstelling ging vooral uit naar de gewone Amsterdammer. Zo maakte hij veel schilderijen van ‘waspitten’, jonge meisjes die in de kaarsenfabrieken werkten.
Een andere duidelijke voorkeur had Breitner voor nachtelijk Amsterdam, liefst regenachtig, zodat er mooie contrasten ontstonden tussen de donkere nacht en de lichtreflectie op de natte straten.
Mijn medebezoekster vertelt me dat haar grootvader bevriend was met Breitner. ‘Hij ging wel eens mee de stad in als Breitner op straat werkte. Opa’s taak was dan om de mensen uit de buurt te houden.’ Je ziet het voor je, daar op de donkere, kletsnatte Dam.
Als we de laatste zaal binnenkomen, lijkt het net een werk van Klimt dat daar hangt, maar het is toch echt een Breitner. Aan weerszijden van dit schilderij zien we twee beroemde kimonomeisjes. Het zijn de Amsterdamse zusjes Geesje en Anna Kwak, Breitners favoriete modellen voor de kimonowerken die hij maakte in een tijd dat alles uit Japan mode.
Haar zusje Geesje is hier te zien in een witte kimono.
Rechts van mij hoor ik iemand mompelen: ‘wat liggen ze vreemd.’ Dat vond ik nou ook destijds bij de tentoonstelling van de kimonomeisjes in het Rijksmuseum. Anatomisch is er onder die kimono toch iets mis, de zusjes moeten enorme pijn in hun rug gekregen hebben als ze echt zo lagen.
Dit voorjaar verscheen het boek Geesje & Anna van Rijksmuseumconservator Jenny Reynaerts, het verhaal van de bepaald niet makkelijke levens van Geesje, Anna en hun zussen Niesje en Aafje.
Meer over leven en werk van Breitner in vogelvlucht:
Lieve Froukje, wat een mooi verhaal over de tentoonstelling van Breitner. Ik wist niet dat Breitner zoveel had bijgedragen aan het Panorama Mesdag. Jij bent een inspirerend docent. Liefs,
Luc
Wat heb je deze foto’s en het verhaal weer mooi weergegeven!
Zo fijn omdat ikzelf deze tentoonstelling niet kon bezoeken.
DANK!