Het hoofd van Levi van Veluw

Het is vaak chaos in het hoofd van Levi van Veluw. Daarom is hij bijna obsessief op zoek naar ordening en controle. En perfectie. Die zoektocht zien we in zijn strakke geometrische patronen en zijn steeds ontsnappende houten balletjes. Onlangs kreeg Levi Van Veluw de Singer oeuvreprijs voor een hedendaagse Nederlandse kunstenaar. Dat mondde uit in mooie overzichtstentoonstelling in Museum Singer Laren.

Na zijn opleiding aan de kunstacademie brak Levi van Veluw (1985) door met een serie waarvoor hij zijn eigen hoofd gebruikte, zoals wel meer arme beginnende kunstenaars zichzelf als model nemen.

Hij wist toen nog niet dat dit één van zeer vele hoofden zou worden, dat er anno 2024 ruim 1500 Levi-hoofden in het Singer Museum te zien zouden zijn.

Multidisciplinair kunstenaar Van Veluw werkt met verschillende materialen, zoals met hout en inkt (hierboven), maar ook met klei en glas. Even inzoomen om te zien hoe het gemaakt is; een medebezoeker ontdekt nog wat restjes lijm op de houten latjes.

Van Veluw heeft een fascinatie voor geometrische vormen: rasters, patronen, herhalingen, ordening. Die sterke behoefte aan controle en ordening heeft hij aan zijn nogal chaotische jeugd overgehouden, zegt hij altijd.

Daarnaast heeft hij ook iets met het geloof, we komen regelmatig altaarachtige werken tegen. Later zullen we zelfs een hele kapel als installatie tegenkomen.

Dan zien we de ‘automata’. Moesten we even googelen, het blijkt een ‘machine’ te zijn, een autonoom functionerend werk dat beweegt als je hem opwindt. Automata worden al eeuwenlang gemaakt.

Het heeft wat van een robot avant la lettre, maar dan mechanisch, zonder elektriciteit. Binnenin zien we de bekende Van Veluw-figuur, volgeplakt met stukjes hout, het gewicht van de wereld op zijn schouders torsend.

Onze automata staat hier stil in een hoek, we mogen hem niet aanraken of opwinden. Maar Youtube toont met een filmpje hoe het werkt.

We gaan op weg naar de vijf grote installaties die de rest van de museumvleugel vullen. Namen staan er meestal niet bij want het is de bedoeling dat de bezoekers een eigen betekenis vinden.

Een blauw gat in de muur.
Daar ga je dan, down the rabbit hole, een donkerblauwe gang in, naar een vreemde nieuwe wereld.

Het is er duizelingwekkend blauw, daar in het konijnenhol, het glinsterdt en spiegelt in de grot met een glazen bodem die hopelijk sterker is dan hij eruit ziet. Zijn dat ruïnes daar onder het glas? Hekwerkje, rotsen, Levi’s geometrische patronen, iets wat op een raam lijkt, maar er zitten tralies voor. Geen ramen dus, geen deuren, en geen ontsnapping. En zeker geen konijn.

De kleur blauw komen we overal in het werk van Van Veluw tegen. ‘Zwart is duister, blauw mysterieus,’ zei hij eens in een interview. ‘ Blauw geeft een andere associatie aan je werk dan geel of zwart. Het geeft rust, ontspanning, mysterie.’ Ook de volgende kapelachtige installatie is intens blauw en mysterieus. Een hemels licht leidt je naar een geheimzinnige altaar waar een diepe rust vanuit gaat.
(foto met toestemming van haar vader).

Al komen we bij Van Veluw geen gewelddadige herinneringen tegen, zoals bij Kiefer of Abramović, toch zijn niet alle installaties even sereen. In deze levensgrote weergave van zijn jongenskamer heeft Levi van Veluw alles bedekt met houten balletjes.

De installatie is gebaseerd op terugkerende nachtmerrie uit zijn jeugd, toen zijn ouders scheidden. Terwijl het gezinsleven toch al onrustig was doordat het kampverleden van opa en oma erin doorwerkte. Zijn bestaan leek uit elkaar te vallen, als balletjes die alle kanten op rollen. Onbeheersbaar.

De laatste zaal van de tentoonstelling is helemaal gevuld met Van Veluws magnum opus In the Depths of Memory. We gaan een rondlopende gang binnen, met muren van terracottakleurige kastjes die allemaal gevuld zijn met gekleide hoofden van Levi van Veluw.

Hier zijn we in het diepst van zijn herinnering, allerlei herinneringen die zich maar blijven herhalen in het hoofd van Levi van Veluw. Hij werkte een jaar aan de kleikoppen voor deze installatie. Gelukte koppen staan opgesteld in de kastjes. De mislukte koppen slingeren overal op de grond tot we verdwaald lijken in dit killing field. Even verdwaald als de kunstenaar die 1500 koppen maakte, op zoek naar de nog perfectere.

Tot we het binnenste heiligdom bereiken dat van hoog tot laag gevuld is met perfecte koppen. Met een spiegel als plafond lijkt het een immense ruimte met vol secuur geordende koppen. Een ontzagwekkende heiligdom vol herinnering.

Hoe vinden we ooit nog de uitgang uit dit doolhof der perfectie?

Videosamenvatting van de tentoonstelling:

Bezoekerstip: ga met de bus vanaf station Hilversum Centraal naar Singer in Laren. Dat is een architectonische tocht langs Dudok-huizen in alle soorten en maten in Hilversum, en vervolgens – groot, groter, grootst – door het Gooische-vrouwen-wonderland van Laren.

Singer Museum: Levi van Veluw – Labyrinth of Memories, t/m 25 augustus 2024
Oude Drift 1, Laren
tijdslot reserveren verplicht, ook met Museumkaart!